Duydum Ki Bir Kızın Olmuş 11

Türkü, Türkiye’nin sözlü geleneğinde, bir ezgi ile söylenen avam şiirlerinin her çeşidine verilen ad. Türkü sözcüğü, Türk adının sonuna, ilişki eki olan “î” ekinin getirilmesiyle ortaya çıkmıştır. “Türkî”, Türk ile dayalı ve Türk’e özgü anlamında da kullanılır.

Türkü, kendine özgü ve makul bir ezgi ile söylenen, hece ölçüsüyle makalelan ve giderek anonimleabat bir nazım biçimidir. Yırler anne dörtlüklerle, onu izleyen nakaratlardan oluşur. Yırlerdeki dörtlüklere (üçlük veya ikilik de kabil) “bent” adı verilir. Nakaratlar ise avam dilinde “putrel” ve “kavuştak” olarak adlandırılır. Kavuştaklar her ezgiden sonra tekrar edilen ikilik (evet da elan çok) dizelerdir.

Yırnün makul bir şekli yoktur. Bir koşma, bir semai, bir destan evet da herhangi bir avam şiiri türkü ezgisiyle söylendiğinde türkü olabilir. Bu yüzden türkü tipinin en kabartılı özelliği melodisidir. Yırler hece ölçüsünün her kalıbıyla söylenir. Yani hece nüshası itibarıyla bir sınırlama imkânsız.

Yırlerin mehabetli çoğunluğu anonimdir evet da ağızdan ağza söylenirken söyleyeni kaybolmuşdolaşma. Yırler bu şekilde avamın dünyalıkı olurlar ve avamın her kesimine hitap eden sanatkârlar tarafından albümlerde, konserlerde ve canlı performanslarda kullanılan geniş bir müzik türüdür. Yırler çoğu defa, bir doğa vakaı evet da bir kahramanlık muhalifsında doğar ve yayılırlar. Yırler, doğdukları bölgenin özelliklerini koruyamazlar. Taşındıkları bölgelerde kişilerin, yer adlarının, ayrıca mevzuların de değişmiş olduğu görüldüğü yürekin, nerede doğduklarını saptamak hızleşir.

Mahmut Ragıp Gazimihal, ezgilere gereğince usulsüz ve usullü türküler olarak dü başkalık yapar. Usulsüz olanlar; divan, bozlak, koşma, hoyrat ve Çukurova’yı yürekine yer uzun havalardır. Usullü olan türküler grubunda ise ekseriya oyun havaları yer kırmızıır ki bunlara Konya’da oturak havası, Şanlıurfa’da gücenmiş âlem adı verilmektedir.

Türklerde sorunlenen konulara gereğince de sınıflama yaratıcı yazarlar vardır. Konularına gereğince türküler:

Ninniler
Çocuk türküleri
Doğa türküleri
Aşk türküleri
Kahramanlık ve bayrakaltı türküleri
Seremoni türküleri
İş türküleri
önlıklı türküleri
Ölüm türküleri (Ağıt)
Kumar türküleri
Karakter ve efsanevi türküleri
Zeybek ve derebeyi türküleri
Cinayetler ve elemklı olaylarla alakalı türküleri
Güldürücü türküleri