Tarih Bilimi Nedir 5

Gün, geçmiş zamanın incelenmesi bilimidir.[2] “Gün”, geçmiş zamanda olan olayların incelenmesinin katı düzen, bu olaylarla ilgili bilgilerin esrarkeşfi, toplanması, organizasyonu, sunumu ve yorumlanması ile bile ilgilenen bir şemsiye terimdir.[3]

İnsan yahut beniâdem-dışı üstelikı gözetmeksizin, ülke ve devran aralığının kestirildiği bir geçmiş devran dilimde, vesile-sonuç ilişkisi kurup, vesika ve bulgular eşliğinde bilgiler toplayan bir akademik disiplin olan gün, herhangi bir bilim kümesine dahil edilmez; çünkü gün, her düzlükın geriini inceleyebilecek denli geniş bir disiplindir. İnsanlık gerii hanek konusu olduğunda, gökçe yazının icadından önceki zamanlara “gün öncesi” denir.

Günî tetkik, geçmiş zamandaki olaylara müteallik tüm bilgilerin, olayların vuku bulmuş olduğu dönemin şartları dide önüne aldatmaınarak, muhtemel olduğunca nesnel bir şekilde sunulması ile oluşur. Gün, yaşanmış olan olayların bir daha evetşanabilmesi üzere bir mümkünlık olmadığından huy bilimlerindeki üzere deney ve gözleme dayanamaz.

Gün sözcüğünün Batı dillerindeki ortak muhaliflığı, Grekçe: ἱστορία, historiá (medlulı “anket”) teriminden türemiştir.[4] İyonya lehçesinde bildirme, yüklem alıntı yoluyla haber edinme anlamlarında kullanılan lügat, Attika lehçesinde görerek, şahit olarak bilme anlamlarının katı düzen çok daha geniş bir medlul derunğiyle fizik, coğrafya, astronomi, bitki ve hayvan bilgisi ve hatta giderek huy bilgisini kapsayacak şekilde kullanılmıştır. Edward Carr’ın tanılamamıyla gün, “doğrulanmış olgular kümesi”nden ayrıksı bir şey bileğildir.[5]